فصلنامه سلامت و آموزش

زمینه و هدف: صفحه‌نمایش‌های الکترونیکی امروزه بخش جدایی‌ناپذیر سرگرمی نه‌تنها برای کودکان عادی، بلکه برای کودکان مبتلابه اختلال طیف اوتیسم (ASD) شده‌اند. باتوجه‌به آثار احتمالی استفاده طولانی‌مدت از صفحه‌نمایش بر پیامدهای رشدی، هدف این پژوهش مقایسه مدت‌زمان استفاده از نمایشگر دیجیتال بین کودکان مبتلابه اوتیسم و کودکان عادی و بررسی ارتباط بین مدت‌زمان استفاده، علائم اوتیسم و شاخص رشد روانی‌حرکتی در کودکان مبتلابه اوتیسم بود. روش پژوهش: این مطالعه علّی‌مقایسه‌ای، روی کلیه کودکان سه تا دوازده‌ساله مراجعه‌کننده به مراکز اوتیسم و مهدکودک‌های شهر سمنان از تیر 1401 تا تیر 1402 انجام شد. براساس فرمول کوکران، حجم نمونه ۵۰ نفر تعیین، و با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شد که شامل ۲۵ کودک مبتلابه طیف اوتیسم و ۲۵ کودک عادی بودند. کودکان مبتلابه طیف اوتیسم براساس سن (کمتر از هفت سال و هفت سال و بیشتر) و مدت‌زمان استفاده روزانه از نمایشگر طبقه‌بندی شدند. ابزارهای گردآوری داده شامل مقیاس اوتیسم گیلیام (۱۹۹۴)، چک‌لیست سبک زندگی و میزان استفاده از وسایل دیجیتال (2017)، چک‌لیست رفتار غیرمعمول (۱۹۸۵) و آزمون رشد حرکتی گزل (۱۹۳۰) بود. داده‌ها به روش هم‌بستگی و با استفاده از نسخه ۲۶ نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس تحلیل شدند. یافته‌ها: بین مدت‌زمان استفاده روزانه از نمایشگر دیجیتال و علائم اوتیسم، ارتباط مثبت و معناداری مشاهده شد؛ به‌طوری‌که استفاده طولانی‌تر، با شدت بیشتر علائم همراه بود. میانگین استفاده روزانه کودکان مبتلابه طیف اوتیسم از نمایشگر 34/3 ± 64/2 ساعت و در کودکان عادی 91/0 ± 93/0 ساعت بود. همچنین، مدت‌زمان استفاده در کودکان مبتلابه اوتیسم با نمره‌های آزمون گارز ارتباط مثبت داشت، اما با نمره رفتار غیرمعمول و شاخص رشد روانی‌حرکتی ارتباطی نداشت. نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهند که استفاده طولانی‌مدت از نمایشگر دیجیتال ممکن است علائم مرتبط با اوتیسم را در کودکان مبتلابه اوتیسم تشدید کند. این نتایج بر لزوم نظارت دقیق و تدوین دستورالعمل‌های ساختاریافته برای استفاده از نمایشگر، متناسب با نیازهای رشدی این کودکان، تأکید دارد.